Šta je to što Koprivnicu u Hrvatskoj čini tako jedinstvenom? Na prvi pogled, deluje kao sasvim običan mali grad, tih i pomalo uljuljkan u svoj mir. Uprkos prvom utisku, Koprivnica je zapravo mesto brojnih inovacija koje su gradić učinile poznatim kao dobar primer napretka u oblasti održivog razvoja kroz brojne inovacije i inkorporiranje različitih zelenih praksi u sve sfere života – od upravljanja otpadom i organizacije javnog prevoza do infrastrukturnih projekata.

Kako se takva promena dogodila za 20 godina? Po odgovor na to pitanje smo otišli u okviru studijske posete tima Mladih istraživača Srbije i EKO-SISTEM partnera.

Našu studijsku grupu dočekali su zamenica gradonačelnika Ksenija Ostriž i pročelnik gradonačelnika Dario Jerek, u sali vijeća Općine Koprivnica.

U uvodnom delu posete, upoznali smo se sa ličnom kartom grada – u Koprivnici, sedištu Koprivničko-križevačke županije, živi 32.089 stanovnika od kojih je 9.958 zaposlenih. Iako mali grad, Koprivnica posebnu pažnju poklanja obrazovanju i kulturi. Osim Umjetničke škole za glazbu i ples, tu je i Sveučilište Sjever na kojem u Koprivnici i Varaždinu studira oko 1.500 studenata. Pored obrazovanja i kulture značajan deo budžeta se izdvaja i za funkcionisanje sporta – oko 7.000.000 kuna godišnje. U Koprivnici su građanima za profesionalni i amaterski trening dostupna čak 82 različita sporta.

Značajniji razvoj Koprivnice počeo 2003. godine, sa razvojem strateških dokumenata koji su izrađeni u saradnji sa stručnjacima. Među tim dokumentima su strategije za upravljanje otpadom, gospodarstvom, kao i Strategija razvoja grada. 

Od 2005. godine, grad Koprivnica krenuo je sa uređenjem vodovodne i kanalizacione mreže i izgradnjom biološkog prečistača. Za ove radove utrošeno je oko 70 miliona evra, a sistem je uporediv sa onim u razvijenim evropskim zemljama. Kao rezultat ovih napora, gubitak u vodovodnoj mreži je manji od proseka gubitka u Evropskoj uniji.

Nakon uređenja vodovodne i kanalizacione mreže, grad je krenuo i u reorganizaciju gradskog saobraćaja. Pojedini delovi grada su tom prilikom proglašeni zaštićenim od saobraćaja, uključujući i kampus Sveučilišta Sjever, u kojem saobraćaj dozvoljen samo za električna ili vozila za hibridnim pogonom. Razvijeno je i oko 130 km pešačko-biciklističkih staza.

Iz sredstava programa Horizon Europe Grants, implementirani su projekti u okviru kojih su na Sveučilištu razvijeni kurikulumi za nove studijske smerove u održivom saobraćaju i zaštiti okoliša, što je rezultiralo i dizajnom električnih autobusa, domaćeg izuma kojim se studenti i danas služe.

Kroz jedan od 57 EU podržanih projekata od 2003. godine do danas, gradska uprava je obezbedila i flotu električnih službenih automobila koji su dostupni na korišćenje svim javnim preduzećima i Gradskom vijeću. Tom prilikom izgrađena su i mesta za punjenje električnih vozila, a njihovo korišćenje je besplatno.

“Svi implementirani projekti nadovezivali su se jedan na drugi i značajni resursi i znanja iz prethodnih projekata korišćeni su za razvoj i implementaciju novh. Tako je Agencija za energetsku efikasnost opštine, čiji rad je počeo kroz jedan prvih projekata opštine, kasnije razvila kapacitete za projektovanje održivih zgrada, koji su korišćeni za buduće gradske projekte”, objasnila je Ksenija Ostriž.

U toj vrsti saradnje i sinergije upravo se i ogleda uspeh Koprivnice u uspešnim promenama koje su zaživele za relativno kratak vremenski period. Osim što su inovacijama posvećeni čitavi timovi na različitim nivoima (obrazovne ustanove, institucije, civilni sektor), Opština je u stalnoj potrazi za novim projektima.

“Tim za razvoj projekata sastoji se od 5 stalno zaposlenih osoba koje godišnje razvijaju oko 15 projekata. Za komplikovanije projekte angažuju se spoljni ekperti i agencije. U gradu funkcionišu i dva inkubatora koji imaju svoj projektni tim nezavisan od gradskog, koji dodatno razvija EU projekte značajne za zajednicu. Takođe, partnerstvo sa civilnim sektorom nam je bitno u celom ovom procesu. Komuniciramo kroz partnerska veća, fokus grupe i konsultacije kod izrade svih planova i razvoja gradskog budžeta”, kaže Ostriž.

U gradu su izgrađena dva reciklažna dvorišta, kompostište i kompostana, a procenat reciklaže kućnog otpada u Koprivici je na samom vrhu u Hrvatskoj, odmah nakon ostrva Krk. Danas se reciklira oko 57% kućnog otpada.

Ključ uspeha Koprivničani vide u saradnji, konstantnoj komunikaciji s građanima, kao i procesu donošenja odluka koji uključuje sve zainteresovane strane. „Važno je i imati kvalitetan dokument, strategiju, onda se ne luta, već sve može da ide svojim tokom jer u dokumentu postoji konsenzus kako se i šta radi, korak po korak„, zaključila je Ksenija Ostriž.

Poseta Koprivnici je deo studijske posete koju Mladi istraživačiSrbije s partnerskim organizacijama sprovode u okviru EKO-SISTEM programa, a cilj nam je da učimo o primerima dobre prakse u lokalnim zajednicama i načinima da ih primenimo u Srbiji. Program EKO-SISTEM podržava Švedska.

(Izveštaj: Duško Medić, Aarhus centar Novi Sad/Asja Francisti)